UITGELICHT! Georgië
Dit land behoeft enige toelichting daar het grootste deel van wijnliefhebbers waarschijnlijk nog nooit van dit wijnland gehoord heeft, laat staan een glas van deze bijzondere wijnen heeft geproefd!
Georgië, hier is het allemaal 8 duizend jaar begonnen. De eerste sporen van wijn werden aan de voet van de Kaukasus in de regio Kakheti gevonden in oude stenen kruiken. En nu 8ooo wijnoogsten verder genieten de mensen in Georgië en rest van de wereld nog steeds van hun typische wijnen. De Georgiërs zijn echte wijnliefhebbers, velen maken hun eigen wijn voor thuisgebruik op de traditionele manier in aarde werken kruiken die hier Qvevri genoemd worden. Natuurlijk worden in Georgië ook wijnen volgens moderne technieken gemaakt en komt er helemaal geen Qvevri aan te pas door gebruik te maken van stalen tanks en houten vaten om wijnen bijvoorbeeld in te laten vergisten en/of te rijpen.
Qvevri
Een Qvevri is een grote, ei-vormig, aardenwerken kruik met smalle bodem en een wijde opening aan de bovenkant. Onderzoekers veronderstellen dat in den beginne de Qvevri boven de grond stonden opgesteld en dat ze met de tijd ingegraven werden met alleen de opening zichtbaar boven de grond. Geleerden veronderstellen dat het woord Qvevri komt van “Kveuri” wat zoiets als ‘iets dat begraven is in de grond’ betekend.
Qvevri zijn unieke Georgische kruiken, anders van vorm en functie dan de kleien amfora’s die elders gebruikt worden. Hier worden ze gebruikt om de most in te vergisten, de wijn in te rijpen en later om in op te slaan, hierbij is de Qvevri werelds oudste voorbeeld van wijnbereiding techniek.
Moderne Qvevri variëren in grote van 100 tot wel 3500 liter. Uitgewezen heeft dat Qvevri’s van 1000-1200 liter het meest ideaal is om de most in laten te vergisten. De grootste Qvevri zijn zo groot dat een volwassene naar binnen kan klimmen! Wat een wijnmaker dan ook doet om hem schoon te schrobben na gebruik.
“Deze traditie van wijn bereiden is zo verweven in de Georgische cultuur dat UNESCO in 2013 het op de Werelderfgoedlijst heeft geplaatst”
Duizenden jaren wordt het maken van een Qvevri , net als maken van wijn, doorgeven van generatie op generatie door heel Georgië. Vele Qvevri die men aantreft bij wijnmakers, amateurs of professionals, zijn decennia of soms wel eeuwen oud!
Vandaag de dag is het Qvevri maken in handen van enkele familiebedrijven in de wijnregio’s Kakheti, Imereti en Guria. Elke regio heeft zijn eigen variatie in het eivormige model. De vraag naar nieuwe Qvevri gaat onverminderd door, zowel uit Georgië als uit het buitenland, vaak door biologische en biodynamische wijnmakers die wijn willen maken zonder ingrepen en toevoegingen.
Moderne technologie heeft niet het produceren van Qvevri’s kunnen veranderen, al heeft men met een 3D-printer wel een poging gewaagd. Tot op de dag van vandaag is het een tijdrovend en nauwkeurige klus die wel 6 weken in beslag kan nemen om Qvevri te maken van 1000 liter.
Hieronder stapsgewijs het maken van een Qvevri:
Het delven van lokale klei
Het schoonmaken van de klei en het toevoegen van rivierzand
Het malen van de klei totdat er een zachte en gladde substantie ontstaat
Het portioneren van de klei in blokken
Begin van het opbouwen op een houten platvorm, van onder naar boven
Laag voor laag opbouwen met blokken klei, afwerken en glad maken
Tussen elke laag zit 2 dagen drogen
Wanneer de Qvevri zijn uiteindelijke vorm heeft bereikt, laat men het 3 tot 4 weken drogen alvorens het afbakken begint
Afbakken gebeurt in een kamer-grote hout,- of gasoven gedurende 7 dagen op 1000°C tot 1300°C
De oven laat men 3 dagen afkoelen alvorens men de afgebakken Qvevri eruit kan halen
Nadat de Qvevri uit de oven is gehaald wordt hij voorzichtig schoongemaakt aan de binnenkant. Sommige Qvevri producenten sealen vervolgens de binnenkant met bijenwas.
Op speciaal verzoek van de wijnmaker kan de buitenkant afgewerkt worden met kalk of cement.
- Een Qvevri van 1000L kost ongeveer tussen de 500-600 Euro, de prijs wordt per liter inhoud bepaald, iedere Qvevri kan per inhoud verschillen. Dat heeft te maken met de krimp van de Qvevri op het moment dat het afgebakken wordt in de afgesloten oven.
Wanneer de Qvevri arriveert in de Marani, de plaats waar het daadwerkelijke wijn maken gebeurt bij een wijnhuis, worden de ze ingegraven. Vaak gebeurt het zelfs dat de Marani nog gebouwd moet worden, dan worden eerst de Qvevri’s ingegraven en de Marani er over heen gebouwd.
Het maken van wijn in Qvevri
Alles begint met een schone Qvevri. Wanneer de wijn uit de Qvevri gepompt is worden achtergebleven schillen en pitjes er uit geschept. Vervolgens klimt een medewerker naar binnen om de wanden goed schoon te schobben met gereedschap zoals ;
- Krazana
U-vormig schrob gereedschap gemaakt van de wortels van st. Janskruid. De medewerker klimt in de Qvevri en schrobt de binnenwandin grote bogen met beide uiteinden.
Sartskhi
Een schrobber met een lange steel om diep in de Qvevri te reiken. De kop van de schrobber is een blok gemaakt van geperst kersenboomschors.
Tagvisara
Een penseelvormig gereedschap met of zonder lange steel van slagerbezemplant twijgen. De handversie word gebruikt wanneer men in de Qvevri klimt om te schoon te maken.
Gviis Tsotskhi
Een handborstel van jeneverbestakken, ook weer wanneer binnenin de Qvevri gewerkt wordt.
Orchkhushi
Een schrobgereedschap van maisbladeren, die als een stijve dweil aan een stok vastgemaakt wordt.
Matsatsuri
Een absorberende doek vast gemaakt aan een paal om de laatste resten water op te nemen wat achter gebleven is na de schoonmaken en afnemen en het leegpompen.
Ochiora
Een lange plank met een gat in het midden. Nadat men de Sartskhi of Orchkhushi in de Qvevri heeft laten zakken, plaats men de plank met gat erover heen. Op deze manier beschadigt men de rand van de Qvevri niet.
Nu de Qvevri klaar voor gebruik is kan het wijn maken beginnen volgens een 8000 jaar oude traditie!
Als eerst kneust men de druiventrossen in een traditionele stenen of houten pers, Satsnakheli genaamd. Vervolgens laad men de most compleet met schillen en steeltjes over naar de Qvevri welke tot ongeveer tot 3 kwart wordt gevuld.
Dit kan kan zowel met witte als blauwe druiven, alhoewel de bekendste Qvevri wijnen de Amber of Orange wijnen zijn welke gemaakt worden van witte druiven die tijdens het proces verkleuren van lichtgeel naar amberkleurig. Blauwe druiven worden in het algemeen eerst ontsteelt.
Nu kan de natuurlijke alcoholische gisting beginnen zonder toevoegingen van gistculturen of tannine. Er wordt alleen gebruik gemaakt van natuurlijke gisten die op de schillen zitten. Tijdens de alcoholische gisting dompelt de wijnmaker de laag schilletjes onder, die naar boven komen drijven door het vrijgekomen koolzuurgas welke ontstaat tijdens de gisting, en roert alles goed door elkaar gedurende de hele gisting periode van wel 3 weken, dag en nacht! Dit alles gebeurt onder natuurlijke temperatuurregeling doordat de Qvevri’s ondergronds zijn. https://www.facebook.com/301959436856235/videos/1209491249436378/ zie video.
Wanneer alle schillen, pitjes en evt. steeltjes naar de bodem zakken is de gisting afgelopen. Vervolgens wordt de Qvevri hermetisch afgesloten door een deksel van steen, glas of metaal vast te drukken in een rand van klei die aangebracht is rond de monding van de Qvevri. Totslot wordt het geheel bedekt met laag zand.
Nu begint de maceratie (inweking) voor een periode van 3 tot 6 maanden, bij rood iets korter evenals bij sommige witte wijnen wanneer weinig verkleuring gewenst is. Nu wordt de wijn voorzichtig tijdelijk overgeheveld naar een andere Qvevri. De Qvevri wordt schoongemaakt en gaat de wijn weer terug.
In het voorjaar wanneer de wijn klaar is kan de wijnmaker beginnen met bottelen of de wijn overhevelen naar een andere Qvevri of stalen tank om de wijn nog te laten rijpen.
Wijngebieden
In heel Georgië wordt wijn gemaakt, zoals eerder gezegd vaak door de bevolking zelf voor eigen gebruik dan wel door professionals. Georgië heeft een zestal wijnregio’s, welke onderverdeeld zijn in diverse PDO’s, Protected Designation of Origin (beschermde herkomst benaming zoals we die ook in Europa kennen), waarvan Kakheti de belangrijkste Regio is met 18 PDO’s.
6 Regio’s;
Kakheti
Kartli
Racha
Samegrelo
Imereti
Lechkhumi
We lichten Kakheti eruit omdat dit de belangrijkste wijn regio is en omdat de meeste van onze wijnen er vandaan komen.
Kakheti ligt in het oosten van Georgië, aan de voet van de Kaukasus. In Kakheti liggen 65% van de Georgische wijngaarden. De wijngaarden variëren hier qua hoogte van 250 tot 800 meter boven zeeniveau, maar de meeste liggen op 400 tot 600 meter hoogte.
De wijnen worden hier gemaakt van de rode Saperavi druif en witte/amber wijnen van voornamelijk Rkatsiteli, Mtsvane Kakhuri, Khikhvi, Kisi en in beperkte mate Chinuri.
Het klimaat is subtropisch met gematigde winters en hete zomers, maar koude luchtstromen uit de bergen oefenen invloed uit op het klimaat. Het zuid oostelijke deel van de Alazani vallei is niet ingesloten door de bergen. Hier blijven de koude luchtstromen minder lang hangen. De linkeroever van de Alazani rivier is bovendien koeler dan de rechter- en geniet van meer neerslag. Daarnaast varieert de bodemsamenstelling enorm. Van zwarte schiefer tot klei en leisteen.
Deze wijnstreek kent daardoor behoorlijk verschillende subregio’s zoals Sagarejo, Sghnaghi, Dedoplistskaro, Lagodekhi, Kvareli, Telavi en Akhmeta. 14 van de 18 PDO’s liggen in Kakheti. Dat zijn: Tsinandali, Gurjaani, Vazisubani, Manavi, Kardenakhi, Tibaani, Kakheti, Kotekhi, Mukuzani, Napareuli, Teliani, Kindzmarauli, Akhasheni, Kvareli.
bronnen: Wines of Georgia, Taste of Georgia, https://www.8millennium.com